ႏိုင္ငံတကာျပစ္မႈဆိုင္ရာ တရားရံုးတင္ႏိုင္မည့္ အလားအလာ ပိုမ်ားလာ

၂၁ ေမလ ၂၀၀၉။ ေခတ္ၿပိဳင္
နအဖစစ္အစုိးရက ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ေမ (၃၀) ဒီပဲယင္းအေရးအခင္းအၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကုိ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ ခ်ထားလုိက္ၿပီးေနာက္ ဥပေဒပါသတ္မွတ္ခ်က္ထက္ (၁) ႏွစ္ေက်ာ္လြန္ ဆက္လက္ ထိန္းသိန္းခဲ့ျခင္း၊ ယင္းကဲ့သုိ႔ ထိန္းသိမ္းထားစဥ္ ေနအိမ္အတြင္း ႏုိင္ငံျခားသားတဦး ၀င္ေရာက္လာသျဖင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ပုဒ္မ (၂၂) ျဖင့္ ထပ္မံတရား စြဲဆုိျခင္းတုိ႔သည္ ဥပေဒမ်ားျဖင့္ ေလ်ာ္ညီမႈရွိမရွိ ျမန္မာႏုိင္ငံေရွ႕ေနမ်ားေကာင္စီ အေထြေထြ အတြင္းေရးမႉး ဦးေအာင္ထူးႏွင့္ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းခ်က္။
ေမး။ ။ နအဖစစ္အစုိးရရဲ႕ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ခ်ထားခံရစဥ္အတြင္းမွာ မစၥတာယက္ေတာ ၀င္ေရာက္လာလုိ႔ဆုိၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တုိ႔ကုိ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ေဖာက္ဖ်က္မႈနဲ႔ အမႈဖြင့္စြဲဆုိထားတာဟာ ဥပေဒနဲ႔ ေလ်ာ္ညီမႈ ရွိပါသလား။
ေျဖ။ ။ ဒီလုိရွိတယ္ဗ်။ ဒီအမႈရဲ႕အစျဖစ္တဲ့ ၁၉၇၅ ႏုိင္ငံေတာ္အား ေႏွာင့္ယွက္ဖ်က္ဆီးသူမ်ားအႏၲရာယ္မွ ကာကြယ္ သည့္ ဥပေဒဆုိတာ detention law လို႔ေခၚတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ခ်ဳပ္တဲ့ ဥပေဒျဖစ္တယ္။ သူက အျပစ္ေပးတဲ့ ဥပေဒမဟုတ္ဘူး။ ဒီဥပေဒဟာ ျမန္မာျပည္တင္မဟုတ္ဘူး။ စင္ကာပူ၊ မေလးရွား၊ အိႏၵိယ စသည္ျဖင့္ တခ်ဳိ႕ႏုိင္ငံေတြ မွာလည္း ရွိတယ္။ တုိင္းျပည္ရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ၊ လုံၿခဳံမႈေတြ ထိပါးမွာစုိးတဲ့အတြက္ တရား႐ုံးရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္မလုိဘဲ အစုိးရ အာဏာပုိင္ေတြရဲ႕ ဆုံးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ ခ်ဳပ္ခြင့္ရွိတဲ့ ဥပေဒျဖစ္တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ျပည္တြင္းဥပေဒ (၁၀/က) အရ (၆) လ ခ်ဳပ္မယ္။ (၁၀/ခ) အရ တႏွစ္။ အဲလုိမ်ဳိး ရွိတယ္ဗ်ာ။ ခ်ဳပ္ပုိင္ခြင့္ရွိတဲ့ သက္တမ္းအတြင္း အခ်ဳပ္ခံရသူ ေနတာထုိင္တာ ေက်နပ္ရင္လႊတ္တယ္။ မေက်နပ္ရင္ သက္တမ္းတုိးၿပီး ဆက္ခ်ဳပ္တယ္။ သုိ႔ေသာ္ ခ်ဳပ္တဲ့ဥပေဒမွာလည္း အကန္႔အသတ္ေဘာင္ရွိတယ္။ တသက္လုံးခ်ဳပ္ထားလုိ႔ေတာ့ မရဘူးေလ။ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ဥပေဒကုိ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ျပင္ဆင္ထားခ်က္အရ (၅) ႏွစ္ျဖစ္တယ္။ (၅) ႏွစ္ျပည့္ရင္ လႊတ္ကုိလႊတ္ရမွာ။ အဲေတာ့ အစုိးရအာဏာပုိင္ေတြရဲ႕ အခြင့္အာဏာနဲ႔ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားရတဲ့၊ ခ်ဳပ္လည္း ခ်ဳပ္ထားတဲ့ၾကားထဲကမွ မေက်နပ္ဘဲနဲ႔ ဒီဥပေဒကုိ ျပင္ၿပီးက်င့္သုံးေန တဲ့ ကိစၥကုိက လုံး၀ဥပေဒရဲ႕ အေျခခံနဲ႔ဆန္႔က်င္ေနတယ္။
ေမး။ ။ ၾကားသိထားရတာေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကုိ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ခ်ထားစဥ္မွာ အက်ယ္ခ်ဳပ္ ဧရိယာရဲ႕အျပင္ကို လုံး၀မထြက္ဖုိ႔၊ သံ႐ုံးေတြနဲ႔မဆက္သြယ္ဖို႔၊ ႏုိင္ငံေရးနယ္ပယ္က လူေတြနဲ႔ မဆက္သြယ္ဖုိ႔၊ ေနာက္ျပင္ပကုိ စာ၊ ဖုန္း စတာေတြနဲ႔ မဆက္သြယ္ဖို႔ကုိဘဲ တားျမစ္ထားတယ္ဆုိေတာ့ အခုလုိ မစၥတာယက္ေတာ သူ႔ဟာသူ ေနအိမ္အတြင္း ၀င္ေရာက္လာတာဟာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တုိ႔ဘက္က အမႈက်ဴးလြန္တာ ဟုတ္မဟုတ္ ရွင္းျပေပးပါ။
ေျဖ။ ။ ဘယ္လုိလုပ္ ျပစ္မႈေျမာက္မလဲ။ သူတုိ႔မွာပဲ ျပစ္မႈေျမာက္တာ။ ခ်ဳပ္ထားတာကုိက အာဏာပုိင္ေတြက ခ်ဳပ္ထားတာ။ အဲလုိခ်ဳပ္ထားတဲ့ အေတာအတြင္းမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေနတာထုိင္တာ၊ သြားတာလာတာ၊ ဆက္သြယ္တာ အကုန္လုံးကုိ တာ၀န္ယူရမွာ သူတုိ႔။ အဲေတာ့ တာ၀န္ရွိမႈအရ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားတဲ့ အာဏာပုိင္ေတြမွာပဲ တာ၀န္ရွိတာ။
ေမး။ ။ ဒါေပမယ့္ နအဖစစ္အစုိးရဘက္ကေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တုိ႔ဟာ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ ခ်ဳိးေဖာက္ တယ္ဆုိၿပီး တရားစြဲတင္မႈေတြလုပ္ေနပါၿပီ။ ဒီလုိလုပ္တဲ့အခါမွာလည္း အမ်ားျပည္သူကုိၾကားနာခြင့္ မျပဳတာဟာ တရားစီရင္ေရးမူနဲ႔ ကုိက္ညီမႈရွိပါသလားခင္ဗ်။
ေျဖ။ ။ ဒါကေတာ့ fair trial court ဆိုတဲ့ တရားမွ်တေရး တရားခြင္ကိစၥနဲ႔ဆုိင္တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ျပည္တြင္း ဥပေဒမွာ court & camera ဆုိတာရွိတယ္။ အမႈတုိင္းေတာ့ public trial မရႏုိင္ဘူး။ အမ်ားျပည္သူ တက္ေရာက္ ၾကားနာခြင့္ မျပဳသင့္တဲ့ မုဒိမ္းမႈလုိ၊ တုိင္းျပည္ရဲ႕စစ္ေရး၊ လုံၿခံဳေရးနဲ႔ဆိုင္တဲ့ ကိစၥရပ္ေတြမွာေတာ့ ေပါက္ၾကားမႈေတြ ရွိသြားမွာစုိးလုိ႔ ဆုိတဲ့ ခုိင္လုံတဲ့အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ court & camera ဆုိတဲ့အမႈနဲ႔ဆက္စပ္သူေတြကိုသာ ေခၚယူစစ္ေဆးရတာလည္း ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုဟာက လုံၿခံဳေရးက်ဳိးေပါက္လုိ႔မွ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အိမ္ထဲကုိ ႏုိင္ငံျခားသား တေယာက္ ၀င္သြားၿပီးကာမွ လုံၿခံဳေရးအေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ အမ်ားျပည္သူၾကားနာခြင့္ မျပဳဘူးဆုိတာ ဘာမွကုိ မဆုိင္ဘူးဗ်ာ။ ႏုိင္ငံျခားသား၀င္ေရာက္လုိ႔ စစ္ေဆးရတဲ့ ကိစၥဟာ တုိင္းျပည္လုံၿခံဳေရးနဲ႔လည္း မဆုိင္ဘူး။ ဒီလုိအမႈကုိ အမ်ားျပည္သူကို ၾကားနာခြင့္မေပးဘူး ဆုိတာဟာလည္း ျပည္တြင္းဥပေဒေတြအရေရာ၊ ႏုိင္ငံတကာမွာရွိတဲ့ fair trial court နဲ႔ေရာ ဆန္႔က်င္တယ္။
ေမး။ ။ တရားစြဲဆုိေနစဥ္မွာပဲ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တုိ႔ကို အင္းစိန္ေထာင္အတြင္း ထားလုိက္တာကေရာ ဥပေဒနဲ႔ေလ်ာ္ညီမႈရွိပါသလား။
ေျဖ။ ။ ဥပေဒအေၾကာင္း ျပန္ေျပာရရင္ ေစာေစာကဟာကုိပဲ ျပန္ေကာက္ရမယ္။ ေစာေစာကေျပာသလုိ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ ဥပေဒအရ ခ်ဳပ္ခြင့္ရွိတာကုိက (၅) ႏွစ္ပဲ။ (၅) ႏွစ္ထက္ (၁) နာရီေက်ာ္ၿပီးေတာ့ကုိ ခ်ဳပ္ခြင့္ မရွိဘူး။ (၅) ႏွစ္ေက်ာ္ၿပီး ဆက္ခ်ဳပ္ထားတာကုိက မွားေနၿပီ။ ဘယ္ေနရာမွာ ထားတယ္။ မထားတယ္ဆုိတာကုိေတာ့ က်ေနာ္ မေျပာလုိဘူး။ သူတုိ႔ဟာသူတို႔ အဆင္ေျပတဲ့ ေနရာမွာထား။ သုိ႔ေသာ္ (၅) ႏွစ္ထက္ေက်ာ္ၿပီး ခ်ဳပ္ထားတာကုိက ဘယ္ေနရာမွာ ထားထား ဥပေဒကုိ ခ်ဳိးေဖာက္ေနတာပဲ ျဖစ္တယ္။
ေမး။ ။ နအဖစစ္အစုိးရဟာ ျပည္တြင္းဥပေဒေတြ၊ ႏုိင္ငံတကာဥပေဒေတြကုိ ခ်ဳိးေဖာက္တယ္ဆုိၿပီး ျပည္ပေရာက္ ဥပေဒပညာရွင္ေတြကလည္း ေထာက္ျပၾကတယ္။ ေနာက္ working group တုိ႔လုိ ယူအန္အဖြဲ႔အစည္းေတြကလည္း ေျပာေနတဲ့အၾကားက ဒီကိစၥေတြထပ္ျဖစ္လာတယ္ဆုိေတာ့ ႏုိင္ငံတကာ ဥပေဒအသုိင္းအ၀ိုင္းက ဘယ္လုိဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္သြားႏုိင္ပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ ဒီလုိဗ်။ ၿပီးခဲ့တဲ့လပုိင္းကပဲ က်ေနာ္တုိ႔နဲ႔ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ လန္ဒန္မွာရွိတဲ့ ၀တ္လုံေတာ္ရႀကီးေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ Burma justice committee က တင္လုိက္လုိ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ထား တာဟာ ျပည္တြင္းဥပေဒကုိေရာ၊ ႏုိင္ငံတကာဥပေဒကုိေရာ ခ်ဳိးေဖာက္တာျဖစ္တယ္လုိ႔ UN working group အဖြဲ႔က ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်လုိက္တာရွိတယ္။ အဲဒီဆုံးျဖတ္ခ်က္ဟာ အင္မတန္ေကာင္းတဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ျဖစ္တယ္။ ကုလသမဂၢက ေတာင္ ဒီလုိဖမ္းဆီးထားတာဟာ ဥပေဒနဲ႔မညီဘူးလုိ႔ သုံးသပ္ထားၿပီးၿပီ။ အဲေတာ့…အဲလုိ ဥပေဒနဲ႔မညီ ခ်ဳပ္ေႏွာင္တဲ့ လူေတြအားလုံးက ရာဇ၀တ္ေကာင္ေတြပဲ။ အထဲမွာရွိတဲ့ တရားစီရင္ေရးစနစ္ကလည္းပဲ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ခံရတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကုိေရာ အျခားႏုိင္ငံေရးသမားေတြကိုေရာ ေစာင့္ေရွာက္ႏုိင္တဲ့ အေနအထားမရွိေတာ့ဘူး။ တနည္းအားျဖင့္ အထဲမွာရွိတဲ့ တရားစီရင္ေရးစနစ္က စစ္အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ လက္ကုိင္တုတ္ တရားစီရင္ေရးစနစ္ ျဖစ္သြားၿပီ။ အဲေတာ့ ျပည္တြင္း တရားစီရင္ေရးေအာက္က အကာအကြယ္ရ ႏုိင္မႈ အခြင့္အလမ္းက ေတာ္ေတာ့္ကုိ နည္းသြားၿပီ။ ႏုိင္ငံတကာ ဥပေဒရဲ႕ အကာအကြယ္ ရႏုိင္ဖုိ႔ ႀကဳိးစားဖုိ႔ရွိလာၿပီ။ ႏုိင္ငံတကာျပစ္မႈဆုိင္ရာ ဥပဒပုဒ္မ (၇၁/င) မွာ ဘာပါလဲဆုိေတာ့ ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်ျခင္း၊ ႏုိင္ငံတကာဥပေဒ အေျခခံမ်ားကုိ ဆန္႔က်င္ၿပီးေတာ့ လူတေယာက္ရဲ႕ အေျခခံလြတ္လပ္ခြင့္ေတြကို ျပင္းထန္စြာခ်ဳိးေဖာက္ျခင္းဆုိတဲ့ ျပ႒ာန္းခ်က္တခုရွိတယ္ဗ်။ အဲဒီျပ႒ာန္းခ်က္အရ အက်ဳံး၀င္ႏုိင္ မ၀င္ႏုိင္ကုိ သုံးသပ္ဖုိ႔ရွိလာတယ္။ အဲေတာ့ ျပႆနာက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ တေယာက္တည္းကို ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားတာဟာ criminal court security ေျမာက္သလားဆုိတဲ့ ေမးခြန္းရွိလာၿပီ။ သာမန္အားျဖင့္ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ တေယာက္တည္းကို ဖမ္းဆီးထား႐ုံနဲ႔ လူသားျပစ္မႈကုိ ဆန္႔က်င္က်ဴးလြန္တဲ့ျပစ္မႈ မေျမာက္ႏုိင္ဘူးလုိ႔ ေျပာရမွာျဖစ္တယ္။ သူတေယာက္တည္း ဆုိရင္ေပါ့ေလ။ သုိ႔ေသာ္ ဒီကိစၥက ဒီလုိၾကည့္လုိ႔မရဘူး။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကုိ ဖမ္းလုိက္တာဟာ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ေမလမွာျဖစ္တဲ့ ဒီပဲယင္းကိစၥႀကီးရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္နဲ႔ ယေန႔အထိ ဆက္ဖမ္းထားတာ။ ဒီပဲယင္းကိစၥႀကီးဟာ criminal court security ေျမာက္ႏုိင္တယ္ဆုိတာကုိ က်ေနာ္တုိ႔ ရီပုိ႔ေတြ တင္ထားၿပီးၿပီ။ သက္ေသခံ အေထာက္အထားေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ႀကံ့ဖြံ႔၊ စြမ္းအားရွင္ ငါးေထာင္ေလာက္ကို ကိုင္ၿပီးေတာ့ လုပ္သြားတဲ့ crime ႀကီးျဖစ္တယ္။ ဒါဟာ စနစ္တက်နဲ႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ကို က်ဴးလြန္ထားတဲ့ ျပစ္မႈျဖစ္တယ္။ အဲဒီ crime ႀကီးရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းအျဖစ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ခ်ဳပ္ထားတာျဖစ္တယ္။ အဲေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔က ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ တေယာက္ တည္းကုိ ခ်ဳပ္ထားတယ္လုိ႔ မၾကည့္ဘဲနဲ႔ ဒီပဲယင္းကိစၥႀကီးကုိပါ ျပန္ၾကည့္ၾကရမွာျဖစ္တယ္။ ေနာက္ၿပီး ႏုိင္ငံေရး သမားေတြကို ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္ေတြခ်တာေတြ ရွိတယ္။ ဒါေတြဟာ စနစ္တက်နဲ႔ကုိ လက္ရွိ ရွိတဲ့ တရားစီရင္ေရး စနစ္ႀကီးကုိ ကုိင္ၿပီးေတာ့ အတုိက္အခံေတြကို ဖိႏွိပ္တာ။ ဒီေန႔အခ်ိန္မွာ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသား ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ ရွိေနၿပီ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလုိအခ်က္ေတြပါ စုလုိက္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ ဗမာျပည္အတြင္းက ဒီမႈခင္းႀကီးကုိ ႏုိင္ငံတကာ ျပစ္မႈဆုိင္ရာတရား႐ုံးမွာ တရားစြဲဆုိ အေရးယူႏုိင္ဖုိ႔ရာအတြက္ အားလုံး၀ုိင္း၀န္း ႀကဳိးပမ္းၾကဖုိ႔ အခ်ိန္ေရာက္ၿပီ။ ဥပေဒေၾကာင္းအရ လုံး၀အက်ဳံး၀င္ေနတယ္လုိ႔ က်ေနာ္ေျပာခ်င္တယ္။
ေမး။ ။ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ဖုိ႔ အေျခအေန၊ အလားအလာကေရာ ဘယ္လုိရွိပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ အလားအလာကေတာ့ တထစ္ခ်င္း တထစ္ခ်င္း ပုိေကာင္းလာၿပီ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ရက္ပုိင္းေတြကလည္း ဒီကိစၥအတြက္ ဘန္ေကာက္မွာ အစည္းအေ၀း က်င္းပႏုိင္ခဲ့တယ္။ ျမန္မာ့အေရးေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အဓိကက်တဲ့ အဖြဲ႔အစည္း အားလုံး နီးပါးနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာက အဓိကက်တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းအားလုံးနီးပါး တက္ေရာက္ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတယ္။ ႏုိင္ငံတကာ တရား ႐ုံးကုိတင္ တရားစြဲဆုိႏုိင္တဲ့ အေနအထားအဆင့္ကုိ ဦးတည္သြားၾကဖုိ႔ အားလုံးသေဘာတူတယ္။ လုပ္ထုံးလုပ္နည္း ညႇိယူေနၾကရတာေလးေတြပဲ ရွိတယ္။ ဆုိေတာ့ ႏုိင္ငံတကာျပစ္မႈဆုိင္ရာတရား႐ုံးကို စြဲတင္ႏုိင္ေတာ့မယ့္ အလားအလာေတြ မ်ားလာၿပီဆုိတာ က်ေနာ္ေျပာခ်င္တယ္။